Nederlamd Waterland Nederland Droogteland We hebben in Nederland in de loop van eeuwen heel veel ingrepen gepleegd om meer land ter beschikking te hebben of land op andere wijze te kunnen gebruiken dan tot dan mogelijk was. We hebben daar misschien veel mee bereikt, maar -blijkt nu- ook veel mee verloren. Het is niet alleen het feit dàt we het gedaan hebben, maar ook door hoe we het gedaan hebben, dat we nu met de gebakken peren zitten. Inpoldering, ruilverkaveling, gekanaliseerde waterstromen, gebruik chemie (kunstmest en bestrijdingsmiddelen), monoculturen, mestbeleid, schaalvergroting en meer. En de gevolgen: bodemverontreiniging, de niet op te vangen gevolgen van overvloedige regenval en langdurige droogte, ongezonde producten (ontbreken van allerlei belangrijke nutrienten, sporenelementen e.d. reciduën van bestrijdingsmiddelen). De problemen stapelen zich op voor onze overheden, onze boeren, onze natuurbeheerders, onze gezondheidsdiensten en de instanties die met onze infrastructuur, (water)wegen, landindeling, landgebruik e.d. te maken hebben. Het zijn natuurlijk ook onze problemen. Maar... het biedt kansen. Hieronder een klein en niet compleet overzicht van wat we zelf op kleine en iets grotere schaal kunnen doen bijvoorbeeld op onze zandgronden: - Bevorderen bodemleven door toevoegen organisch materiaal - Beperken droogte-gevoeligheid (Nederland nu Droogteland??) van de bodems door toevoegen organisch materiaal - Polyculturen in plaats van monoculturen. En op onze veen-weide gebieden - Verhogen van de waterstand - Het kweken van eetbare water-, moeras- en oeverplanten. We zijn al een aantal jaren bezig met enerzijds te kijken naar de mogelijkheden en de toepasbaarheid van eetbare waterplanten (Nederland is/was toch Waterland??) en anderzijds wat we kunnen/moeten doen de problemen daar door de kunstmatig gehouden lage waterstand, de inklinkende bodem en het opkomend zoute kwelwater. We zullen dus moeten stoppen met het laag houden van de grondwaterstanden ten behoeve van de boeren en dus het land weer terug te geven aan het water. Maar... we kunnen dat wel doen op een manier dat we er eten, grondstoffen en energie uit kunnen halen. Daarmee compenseren we deels het verlies aan producten van de verdwenen veeteelt e.d. en creëren we allerlei bijkomende voordelen, zoals toename biodiversiteit, zuiveren oppervlakte- en grondwater, bodeminklinking stoppen en meer. Op Eetbaar Park hebben we met Permacultuurcentrum Den Haag drie speerpunten: 1. Stadsland- en tuinbouw (o.a. kleinschalig) 2. Voedsel en meer van de (binnenkort voormalige) veenweide gebieden (voedselmoerassen, eetbare watertuinen). 3. Groente, fruit en noten van (vaak arme) zandgronden in de regio. Dat vind je terug in onze cursussen, opleidingen en workshops. In een volgende stuk kijken we wat meer naar Nederland Waterland, maar nu nog even iets over ons Droogteland. Schade door droogte in onze landbouw is niet (alleen) het gevolg van het gebrek aan regen, maar ook en vooral doordat we de gevallen regen niet weten vast te houden. En dat hebben we aan onszelf te danken. Als we op bijvoorbeeld onze zandgronden niet zorgen voor voldoende organisch materiaal in de bodem (belangrijk voor het voorkomen van wegspoeling nutriënten en het vasthouden vocht). Een veel hoger percentage organische materiaal is dus essentieel voor èn het bodemleven (vruchtbaar heid) èn het vast houden van water in de bodem. Dat geldt voor de grootschalige land- en tuinbouw en net zo goed voor onze kleine moestuintje op bv zand of klei. Waar we met Permacultuur daar al jaren bewust aan werken, dringt de noodzaak en wenselijkheid ook steeds meer door in de 'moderne' landbouw en gaat het roer om. Regeneratieve landbouw en de vele parallele aanpakken die nu toegepast worden zetten de bodem centraal. De veranderingen die we noodgedwongen zullen zien: - terugdringen gebruik dierlijke mest - stoppen met kunstmest en bestrijdingsmiddelen - stoppen diepe grondbewerking - stoppen met monoculturen - stoppen met toepassen allerlei beperkende regels (zoals met betrekking tot open landschap) De veranderingen die we (uiteindelijk) zullen verwelkomen: - kleinere arealen en polyculturen - meer omringende groene corridors als dragers/brengers van een natuurlijk evenwicht - grotere diversiteit aan gewassen met spreidng in zaai-, plant- en oogsttijd - verbouwen van allerlei gewassen die in de breedte zorgen voor een gezond en divers dieet - keuze vooral voor gewassen die ervoor zorgen dat we uit de regio en uit het seizoen kunnen eten. -